Co to jest skitouring? Jak się ubrać na skitoury?

Jeszcze parę lat temu o skiturach (skitourach) słyszeli nieliczni – zazwyczaj ci, którzy obracali się w środowisku narciarsko-górskim. Dziś ta forma turystyki zimowej (bo tak możemy ją roboczo nazwać) zatacza coraz szersze kręgi. Na czym polega skitouring? Jak się do niego przygotować? Co na siebie włożyć? Dzisiaj o tym – chodźcie.

Skitour – na czym polega jedna z głośniejszych ostatnio form cieszenia się zimą?

Tytułem już nieco zdradziliśmy odpowiedź na pytanie „czym jest skitour?”. Rozszyfrują ją bez problemu również ci, którzy choć trochę znają angielski: „ski” – narty, „tour” – wycieczka. Skitour (spolszczone „skitury” lub „ski-toury” a nawet „ski toury”) to nic innego jak technika chodzenia i zjazdów na nartach. Polega na wychodzeniu na nartach pod górę (zazwyczaj taką, która nie jest popularnym stokiem narciarskim) i zjeżdżaniu z niej po nieprzetartych drogach, doświadczając przy tym dziecięcej wręcz radości (czasami – na drugi dzień – niemiłosiernych zakwasów w udach) z puchu, lekkiego mrozu i pustki wokół. Magia, serio!

Skitour jest jednak wymagającą techniką narciarską. Niezbędna jest dobra kondycja do wychodzenia (niejeden się tu spocił), świetna koordynacja ruchów przy zjeździe w dzikim terenie oraz naprawdę silne mięśnie, by utrzymać ciało w pionie na długiej trasie.  

Narty skiturowe – czym są? 

Umówmy się – nie jesteśmy specjalistami od nart, więc odpowiemy w skrócie. 

Narty skitourowe zostały zaprojektowane do poruszania się w górach poza trasami narciarskimi, choć zastanawiamy się, czy „zaprojektowane” nie jest tu nadużyciem – podobne narty były wykorzystywane już dawno przez ludzi gór przemieszczających się po stromych stokach. Skitoury są wyposażone w specjalne wiązania, które pozwalają na swobodne poruszanie się zarówno w dół, jak i w górę terenu (w przeciwieństwie do zjazdówek, tu stopa „pracuje”). To właśnie wiązania najbardziej odróżniają zjazdówki od skitourów.

Główną cechą charakterystyczną nart skitourowych jest możliwość montażu specjalnych skórek narciarskich (fok) na spodzie nart, które umożliwiają wspinaczkę po stromych zboczach.

Narty skitourowe są zwykle lżejsze i bardziej wszechstronne niż tradycyjne narty zjazdowe czy biegowe (i – uwaga – sporo droższe!). Poruszają się na nich ratownicy GOPR – zdany egzamin z jazdy na skitourach jest jednym z tych, które są brane pod uwagę przy przyjmowaniu ochotników do pogotowia górskiego.

Jak przygotować się do wyprawy skitourowej?

Przygotowanie do wyprawy skitourowej nie polega wyłącznie na opanowaniu jazdy na nartach. Nie chcemy wchodzić w kompetencje trenerów, fizjoterapeutów a tym bardziej lekarzy, dlatego opowiemy na naszym przykładzie naszych przygotowań, Wam w razie jakichkolwiek wątpliwości i niepewności polecamy wyjaśnienie ich z ekspertami. 

Wyprawa na skitoury powinna zacząć się latem lub – najpóźniej – jesienią

Jak wspominaliśmy powyżej – skitoury wymagają intensywnej i czasami wielogodzinnej pracy całego ciała (i głowy!). Kryzys wydolnościowy może być podczas takiej wyprawy bardziej niebezpieczny niż na stoku. Dlatego właśnie przygotowanie do wyjścia na skitoury powinno zacząć się na kilka(naście) tygodni przed zimą. Warto zacząć od ogólnego wzmocnienia mięśni (np. na siłowni i basenie) oraz wydolności (na rowerze, basenie, podczas biegów). Dobrze też sprawdzać się w różnych warunkach pogodowych i przygotowywać organizm na niskie temperatury. 

Rozgrzewka na stoku

Skitury trzeba poznać przed wyjściem na trasę. Najlepiej zrobić to w miarę bezpiecznych warunkach – np. na stoku narciarskim (jeśli oczywiście jeździcie już dobrze na nartach, jeśli nie – stanowczo odradzamy wyprawę skitourową jako jeden z pierwszych razów na nartach – to nie ma prawa skończyć się dobrze). Nawet jeśli znacie technikę poruszania się na skitourach, niech wyprawa nie będzie pierwszym kontaktem z nartami w sezonie. Warto wcześniej przypomnieć mięśniom, z czym narty się je – kilka godzin na stoku powinno wystarczyć.

Planowanie jest niezbędne

Wyprawa na skitury musi być szczegółowo zaplanowana – wyjście w góry na nartach zimą obarczone jest dodatkowym ryzykiem. Dajcie znać rodzinie lub bliskim, dokąd się wybieracie – oczywiście najlepiej wybrać się w kilka osób (pod warunkiem że mają podobny poziom). Możecie też na bieżąco udostępniać swoją lokalizację. Planowanie wyjścia powinno się oczywiście wiązać ze sprawdzeniem pogody, długości tras, ich nachylenia, poziomu trudności. Jeśli macie wątpliwości – zawsze można je skonsultować z ratownikami GOPR – często znają te trasy na wylot i chętnie udzielają informacji. 

Odpowiedni sprzęt to kwestia bezpieczeństwa

O ubraniach na skitoury powiemy za chwilę, teraz parę słów o wyposażeniu, które musicie mieć ze sobą. 

• Nawigacja: mapa, kompas, GPS

Znajomość terenu oraz narzędzia nawigacyjne są niezbędne podczas eksploracji obszarów górskich. Jeszcze parę lat nie przyciskalibyśmy Was tak bardzo, ale dostaliśmy nauczkę – papierowa mapa może uratować życie, miejcie ją ze sobą i nauczcie się z niej korzystać. W niskich temperaturach elektronika pada szybciej (w tym telefony z aplikacją z mapami!).

• Zestaw energetyczny

Zabierzcie ciepłą herbatę z cukrem lub miodem, batony wysokokaloryczne ewentualnie żele i izotonik (!) – wychodząc pod górę, możecie stracić sporo płynów.

• Pierwsza pomoc

Zestaw medyczny z opatrunkami, środkami odkażającymi, bandażami i innymi podstawowymi narzędziami do udzielenia pierwszej pomocy w przypadku kontuzji.

• Zestaw awaryjny 

A w nim latarkę, zapasowe baterie, latarkę czołową, folię termiczną, zapałki.

• Kask

Ale to oczywiste, prawda? Prawda?!

• Lawinowe ABC

Czyli detektor, sondę oraz łopatę. Ale uwaga: jeśli nie umiecie się posługiwać tego typu sprzętem lub nie byliście na szkoleniu z lawinowego ABC – nie ruszajcie na szlaki, na których może się to przydać (w wyższe partie gór, w Tatry, na Babią Górę, w Karkonosze). 

Jak się ubrać na skitour? 

I to jest pytanie do nas! ☺ Skitouring to sport cardio, przyjmujemy więc zasadę „warstw” – takich, które łatwo będzie z siebie zrzucać, gdy podejście dołoży do pieca i wrzucić na ciało, gdy wiatr da o sobie znać.

Pierwsza warstwa: na pierwszą warstwę wybierzcie funkcjonalne ubrania termiczne, które utrzymują ciepło i odprowadzają wilgoć z ciała. 

Druga warstwa: postawcie na ciuchy o funkcji izolacyjnej: bluza, polar, docieplana bluza z primaloftem – te rozwiązania będą w sam raz.

Warstwa zewnętrzna: na zewnętrzną warstwę wybierzcie wodoszczelną i przewiewną kurtkę oraz spodnie narciarskie. Na skitourach raczej nie sprawdzą się kurtki puchowe, warto rozważyć te z primaloftem (jeśli wyprawa będzie w naprawdę chłodnych warunkach). U nas najlepiej sprawdza się wodoszczelna, przewiewna kurtka i docieplenie klatki piersiowej bezrękawnikiem (zakładamy go albo pod spód, albo na kurtkę).

UWAGA: Unikajcie ubrań bawełnianych – chłoną wodę i wilgoć z zewnątrz i z wewnątrz. Po kilku minutach ostrego podejścia lub paru upadkach na śnieg będą mokre, ciężkie – szybko mogą doprowadzić do wychłodzenia organizmu.

Rękawice i nakrycie głowy: ciepłe rękawice lub rękawiczki narciarskie, które zapewnią ochronę przed zimnem i wilgocią, to podstawa (warto mieć też wersję zapasową). Na głowę włóżcie ciepłą czapkę (sprawdza się ta z dodatkiem merino) lub kominiarkę, która zakryje usta i nos, chroniąc je przed mrozem i wiatrem (kominiarkę możecie zastąpić kominem jeśli nie będzie bawełniany – taki szybko parę z ust zamieni w wodę i zostawi w materiale).

Okulary przeciwsłoneczne lub gogle: ochrona oczu przed promieniowaniem UV oraz odblaskami śniegu jest kluczowa. Wybierzcie okulary przeciwsłoneczne lub gogle narciarskie z filtrem UV i kontrastową soczewką, która zapewni klarowny widok w zmieniających się warunkach oświetleniowych.

Skarpety termiczne: takie, które dadzą ciepło i nie doprowadzą do otarć. Skarpety warto mieć także w zapasowym egzemplarzu schowanym w woreczku strunowym w plecaku.

Pamiętajcie, że warunki pogodowe w górach mogą się szybko zmieniać, dlatego ważne jest, aby mieć ze sobą dodatkowe ubrania i sprzęt, które mogą być przydatne w przypadku nagłej zmiany pogody.