Wielbiciele sportów zimowych mają do wyboru całe mnóstwo aktywności – od tych praktycznie niewymagających nakładów (jak nordic walking w zimowej aurze, zimowy jogging czy jazda na rowerze po śniegu) aż po sporty, do których trzeba już kupić (lub przynajmniej wypożyczyć) odpowiednie wyposażenie. Narciarstwo biegowe należy do tej drugiej kategorii, ale niekoniecznie musimy płacić za skipassy – istnieją wersje narciarstwa biegowego uprawiane w terenie, jest też wiele darmowych lub symbolicznie płatnych tras. Zastanawiasz się, czy narty biegowe są trudne do opanowania? Rozważasz, jak zacząć biegać na nartach i które biegówki dla początkujących sprawdzą się najlepiej? Swoją ciekawość zaspokoisz, czytając poniższy poradnik.
Czym jest narciarstwo biegowe?
Zacznijmy od podstaw, czyli od definicji. Narciarstwo biegowe, nazywane także biegami narciarskimi, to sport zimowy wymagający posiadania nart i kijków, które stanowią wsparcie, odciążają mięśnie, stabilizują tor i umożliwiają mocniejsze wybicie. Najbardziej zapaleni narciarze biegowi rezygnują jednak z tej dodatkowej pomocy, ufając wyłącznie sile własnych mięśni.
Poza biegaczem i nartami potrzebny jest nam jeszcze odpowiedni teren. Ci, którzy do tej pory narty zapinali w celu szusowania ze stoków, mogą być zawiedzeni – to zdecydowanie nie są odpowiednie okoliczności dla narciarzy biegowych. Zarówno nauka biegania na nartach, jak i regularne trenowanie tego sportu, wymagają terenu pagórkowatego lub wręcz płaskiego.
Jak biegać na nartach? Do wyboru mamy dwa style: klasyczny oraz łyżwowy. Technika klasyczna ma więcej wspólnego z chodem – stopy poruszają się równolegle. Wymaga to jednak obecności odpowiedniej infrastruktury, a konkretnie trasy z wyżłobionymi rowkami. W takich warunkach przebiega najczęściej nauka na biegówkach, aczkolwiek są osoby, które preferują ten spokojniejszy tryb.
Technika łyżwowa, jak sama jej nazwa wskazuje, wizualnie przypomina jazdę na łyżwach – tylko te łyżwy są dłuższe i szersze, a podłoże mniej śliskie. Wybierają go przeważnie średnio zaawansowani i zaawansowani narciarze biegowi. Gdy dojdziesz do wprawy, nie będziesz już przykładał tak dużej wagi do techniki i wyuczone ruchy zastąpi intuicyjny freestyle, sprawiający mnóstwo frajdy.
Rozważając kwestię narty biegowe – jak zacząć, dojdziesz pewnie do rozmyślań nad początkami tej dynamicznej dyscypliny. A są one rzeczywiście fascynujące! Ślady poruszania się na nartach całkiem przypominających dzisiejsze biegówki pochodzą jeszcze z epoki kamiennej! Najstarsze narty pochodzą sprzed 4-5 tysięcy lat i już wtedy ludzkość odkryła, że to wygodny i szybki sposób przemieszczania się po rozległych, zmarzniętych i zaśnieżonych obszarach.
Początków narciarstwa biegowego jako dyscypliny sportowej należy szukać w Skandynawii, a konkretnie w Norwegii, gdzie biegówki zaczęły zdobywać popularność w XIX wieku. Nie trzeba było długo czekać, aby narciarstwo biegowe trafiło na Olimpiadę – stało się to w 1924 r. w Chamonix, a pierwsze w historii złoto (a nawet dwa) wywalczył oczywiście Norweg – Thorleif Haug, który zostawił w tyle konkurentów zarówno na trasie 18 km, jak i 50 km.
Narty biegowe – jak zacząć przygotowania?
Narty biegowe dla początkujących mogą być dużym wyzwaniem. Muszą oni zrozumieć, jak jeździć na nartach biegowych, aby efektywnie pożytkować swoją energię, a jednocześnie nie narażać się na kontuzje. Pocieszający może być jednak fakt, że jest to znacznie łatwiejsze niż nauka jazdy na nartach zjazdowych. Styl klasyczny jest znacznie mniej wymagający, a ryzyko upadku – znacznie mniejsze. Ruch jest bardziej naturalny i intuicyjny, dlatego nie brakuje amatorów, którzy swoje pierwsze kroki na biegówkach stawiają sami, bez pomocy profesjonalistów.
Jeśli chodzi o narty biegowe, nauka samodzielna rzeczywiście jest możliwa. Oczywiście warto najpierw zrobić porządny research – przeczytać kilka konkretnych artykułów, obejrzeć masę filmów instruktażowych, a najlepiej również pooglądać narciarzy w akcji. Przy dyscyplinie, takiej jak narciarstwo biegowe, nauka jest też znacznie bezpieczniejsza na trasach z wytoczonymi torami – przyjdzie czas na swobodny outdoor.
Nauka jazdy na biegówkach jest jednak najefektywniejsza z instruktorem. Nie tylko udzieli on cennych rad teoretycznych, ale też będzie na bieżąco wyłapywał i korygował błędy zarówno w postawie, jak i w technice. Dzięki temu unikniemy przyswajania szkodliwych wzorców i nie będziemy musieli się ich potem oduczać. Tak, to oczywiście odpłatna opcja – ale tak to już jest, że wysoka jakość produktów czy usług wiąże się z koniecznością ponoszenia adekwatnych kosztów. Nauka na nartach biegowych jest po prostu kolejnym tego przykładem.
Mamy jeszcze trzecie rozwiązanie, gdzieś pomiędzy samodzielnymi próbami a płatnymi lekcjami. Jeśli chodzi o biegówki, nauka może również przebiegać w grupie albo pod okiem osoby, która co prawda nie jest profesjonalnym instruktorem, ale sama uprawia ten sport i świetnie zna jego tajniki. Jeśli więc ktoś z rodziny czy przyjaciół jest chętny służyć Ci poradą i wsparciem, możesz wybrać właśnie tę ewentualność.
A zatem biegówki – jak zacząć? Można by odpowiedzieć po prostu: tak jak Ci najwygodniej. Jedyne, czego powinieneś się wystrzegać, to efekt Dunninga-Krugera. Jego mechanizm polega na tym, że osoba, która dopiero zaczęła zapoznawać się z jakimś tematem, natychmiast czuje się w nim ekspertem. W sporcie skromność bywa cnotą, zwłaszcza na początku. Z tego względu korzystaj z porad bardziej doświadczonych osób.
Gdzie na narty biegowe dla początkujących?
Początki w każdej dyscyplinie mogą być trudne, dlatego dobrze jest wybrać trasę adekwatną do dopiero zdobywanych umiejętności – czyli taką, na której nie spotkamy ogromnego ruchu i gdzie ryzyko spowodowania kontuzji u siebie lub u innego użytkownika toru, jest niższe niż w zaawansowanym, trudnym terenie. Gdzie na narty biegowe dla początkujących? Do gustu powinny Ci przypaść następujące trasy:
• Jakuszyce – Dolny Dukt (Góry Izerskie): trasa jest szeroką, łagodną pętlą o długości ok. 5 km. Jest starannie przygotowywana, a w okolicy nie brakuje instruktorów oraz wypożyczalni sprzętu;
• Kubalonka (Beskid Śląski): pośród kilku bardziej wymagających tras znajduje się również krótka i płaska trasa spacerowa o długości ok. 3 km. Atutem rozpoczęcia nauki tutaj jest możliwość zwiększania trudności tras wraz z rozwojem Twoich umiejętności;
• Biały Potok-Kościelisko (Tatry): cały czas mamy widok na góry. Pętla ma ok. 3 km. Trasa jest rzadko uczęszczana, a zatem idealna na początek;
• Polana Palenica-Dolina Białej Wody (Tatry): to trasa dla odważniejszych adeptów biegówek, ponieważ nie ma tutaj torów. Jest jednak łatwa, szeroka, z łagodnym wzniesieniem – poradzisz sobie nawet po krótkim treningu;
• Jezioro Necko (okolice Puszczy Augustowskiej): niewątpliwą przewagą biegówek nad zjazdówkami jest to, że wcale nie musisz jechać w góry. Piękna, płaska, leśna trasa w okolicy Augustowa jest kameralna i perfekcyjna na start;
• Wigry (Wigierski Park Narodowy): w okolicach Suwałk można spróbować swoich sił na ciekawym, pagórkowatym terenie. Dzięki opcji jazdy poza szlakami mamy bezpośredni kontakt z naturą;
• Białowieża (Puszcza Białowieska): to raj dla wielbicieli samotnych wypraw, niezakłóconych obecnością drugiego człowieka. Kilkukilometrowe ścieżki leśne położone są na płaskim terenie, nie ma stromych podjazdów.
A może pierwsze treningi na biegówkach chcesz połączyć z turystyką międzynarodową? Ciekawe trasy czekają na Ciebie m.in. w Austrii (np. Gschwandtkopf-Runde w Tyrolu), we Francji, gdzie narty biegowe miały debiut na Olimpiadzie (np. ultra łatwa trasa La Verte w La Pesse), no i oczywiście w ojczyźnie biegówek – Norwegii (np. trasy w ośrodku narciarskim Sjusjøen niedaleko Lillehammer).
Jak się ubrać na narty biegowe?
Skoro doczytałeś aż do tego momentu, to znaczy, że naprawdę interesują Cię narty biegowe – od czego zacząć przygotowania do pierwszego treningu? Najlepiej od starannego skomponowania swojego stroju. Dynamika aktywności przypomina bardziej bieganie niż narciarstwo zjazdowe i obowiązują podobne zasady ubierania się.
Na pewno warto zainwestować w bieliznę termoaktywną, która zapewnia komfort termiczny i odprowadza pot na zewnątrz. Możesz od razu kupić dedykowane spodnie przeznaczone typowo do biegówek albo założyć legginsy 2w1 (czyli ze spodenkami). Co założyć na górę? Najlepiej mieć opcję ubrania się na cebulkę: longsleeve, bluza, kurtka. Zwróć szczególną uwagę na części ciała najbardziej narażone na wychłodzenie – załóż ciepłą czapkę, komin, rękawiczki i skarpetki. Dobrym pomysłem będą też sportowe okulary przeciwsłoneczne, szczególnie przydatne, gdy promienie słońca są potęgowane przez masy iskrzącego się śniegu.
